Arðsemi og sóðar í ferðaþjónustu

Niðurlag þessarar fréttar Morgunblaðsins um litla arðsemi í ferðamennsku er einkennilegt, kemur arðseminni sem er upphaflega umræðuefnið ekkert við og er beinlínis rangt, þar sem regluverk ferðaþjónustunnar er mótað af fyrri valdhöfum en ekki núverandi.

En það breytir auðvitað ekki því að breytinga er þörf og eftirlit þyrfti að auka. Gildir það jafnt um opinbera aðila og einkaaðila í ferðaþjónustunni, að þeir þurfa að hugsa um "sjálfbærni" ferðamennskunnar, hugsa um landið og náttúruna sem laðar ferðafólkið hingað til lands, en nýta hana ekki með aðferðum rányrkju, eins og sumir gera.

Ég hef sjálf horft upp á fjórhjólaleigu aka með ferðamenn utan vega, séð erlendar og íslenskar rútur hleypa fólki út á vinsælum ferðamannastoppum til að nota þá sem salerni -( að sjálfsögðu grípur maður inní og beitir fortölum eða hreinlega tekur til eftir þessa sóða, en maður getur ekki verið alls staðar alltaf og þetta viðgengst því miður víða, líkt og svarta hagkerfið í ferðaþjónustunni.)

Margrir íslenskir leiðsögumenn taka að sér hreingerningahlutverk þegar þeir eru á ferðinni með hópa sína, í þágu landsins og náttúrunnar, og veit ég ekki hvernig margir vinsælir ferðamannastaðir litu út ef þeir gerðu það ekki. Ég hef ávallt gert þetta, en þar að auki hef ég tekið einn stað í sérstakt fóstur og tek til þar alltaf þegar ég fer þar hjá, en það er í kringum Kerið í Grímsnesi. Þetta er staður sem ég hef þekkt frá barnæsku og mér þykir vænt um og vil ekki að spillist, en því miður skilja bæði útlendingar og Íslendingar þar eftir alls kyns rusl og drasl.

Landinn er ekki barnanna bestur, nema síður væri, og útlendingar furða sig oft á þeirri staðreynd að ruslatunnur sjást varla á fjölmennum ferðamannastöðum. Við Gullfoss og Geysi til dæmis eru þær settar upp um miðjan júní og horfnar í lok ágúst, en t.d. núna í maí komu til landsins 35.000 ferðamenn og reikna má með að vel flestir þeirra hafi farið Gullna hringinn.

Ferðaskrifstofur sem kenna sig við lúksus leigja út sumarbústaðinn hennar mömmu sem lúksusgistingu á toppverði, án leyfa, framtals tekna eða annars. Eitt einkenni slíkra "ferðaskrifstofa" er að ráða óreynda eða nýútskrifaða leiðsögumenn. Enn aðrir tefla fram ómenntuðum einstaklingum sem telja sig kunna og geta allt án undirbúnings, með lélega tungumálakunnáttu og litla þekkingu, en soldið hressir og kunna fullt af klisjum um Ísland  (all Icelanders believe in elfs, we have the strongest men and most beautiful women, here is where the tectonic plates meet, Icelanders hate polish people (hate er sterkt orð í enskri tungu) og svo framvegis, vitleysan ríður ekki við einteyming)

Það eru margir lukkuriddararnir í ferðabransanum, margir án nokkurra leyfa eða réttinda, jafnvel leigubílstjórar gefa sig út fyrir að vera leiðsögumenn, og með fullri virðingu fyrir leigubílstjórum, þá tel ég þá ekki geta gengið í leiðsögumannastarfið án þess náms sem veitir réttindin, ekkert frekar en fólk án meiraprófsréttinda getur gengið í þeirra starf.

Hér þyrftu að gilda þær reglur sem gilda víða í Evrópu, að í hverri rútu sem hér keyrir um með hóp sé íslenskur leiðsögumaður um borð. Þá er hægt að tryggja að vel sé gengið um landið og reglur virtar. Við þurfum að koma upp salernisaðstöðu þar sem hennar er greinilega þörf, svo við þurfum ekki að vaða klósettpappírsskóg á þeim stöðum þar sem við forðum áðum og fengum okkur snæðing.

Einnig þyrfti að afhenda ferðamönnum um borð í flugvélum og ferjum bæklinga sem benda fólki á góða umgengni við landið, segja frá því hvað gróður sé viðkvæmur vegna stutts vaxtartíma, að ekki megi taka með sér dropasteina, hrafntinnu, silfurberg, geislasteina eða annað eftirsóknarvert grjót (einn fararstjóri í enskum hóp sem ég hitti gortaði sig af því við hópinn sinn að hann hefði tekið 2 kíló af steinum á Djúpalónssandi til skartgripagerðar. Þetta þarf að laga og upplýsinga er þörf fyrir gesti sem hingað koma.

En fyrst og fremst eigum við sjálf, Íslendingar, að ganga vel um landið okkar, passa upp á náttúruperlur, gefa ekkert eftir með góða umgengni, líða ekki að fólk vanvirði fegurð landsins með því að horfa athugasemdalaust upp á fólk henda rusli eða sígarettustubbum.

Við eigum að horfa til framtíðar og vera meðvituð um hvernig land við viljum byggja í framtíðinni, hvernig náttúru við viljum upplifa í framtíðinni. Við verðum að sjá til þess að börnin okkar upplifi eitthvað af því sem við þekkjum og eigum enn ómengað í dag.

Það þarf að grípa til ráðstafana ÁÐUR EN allt er eyðilagt, ekki ÞEGAR búið er að eyðileggja það, eins og oftast er okkar aðferð.Eða á Ísland að verða eitt risavaxið salerni fyrir 1 milljón túrista og 300.000 íslenska sóða?

Engin arðsemi i ferðaþjónustu